Amarantus

Roślina z rodziny szarłatowatych, znana również pod nazwą szarłat wiechowaty, zaliczana do jednej z najstarszych roślin uprawnych. Charakterystyczne ciemnoczerwone i mocno rozgałęzione pędy osiągają wysokość 60 - 100 cm. Pokrywają je gęsto liście, które układają się w kształt rombu. Najcenniejsze ze względu na właściwości kwiaty zebrane są w efektowne kwiatostany mające postać długich, zwisających kwiatostanów koloru amarantowego.

Historia i pochodzenie

Amarantus uprawiany był już 5 tys. lat p.n.e. przez starożytne ludy Majów, Inków czy Azteków. Szarłat oddawany był w postaci lenna władcom plemion tych ludów. W plemiennej kuchni ziarna amarantusa po zmieleniu tworzyły jadalną papkę, a po jej obróbce stanowiły bazę do tortilli. Z nasion produkowano też napoje. Jadalne były również liście i pędy rośliny. Szarłat służył też do obrzędów religijnych. Dodawano krew jeńców wojennych do mąki amarantusowej i z tak utworzonej masy powstawały figurki, które składano następnie w ofierze bóstwom. Za czasów kolonializmu roślinę uważano za symbol pogaństwa i dlatego hiszpańscy zakonnicy masowo ją palili. Obecnie uprawa tego zboża upowszechniła się na terenie obu Ameryk, Afryce oraz Azji, w szczególności jej południowo – wschodniej części. Obszary uprawne amarantusa w Polsce znajdują się na Lubelszczyźnie.

Zastosowanie

Ponieważ na większą skalę amarantus uprawia się w Amerykach, produkty wytwarzane z rośliny są niespotykane w innych krajach. Jest to aż ponad 60 różnych produktów. W Meksyku, gdzie dostępnych jest 8 rodzajów mąki szafranowej, robi się alegrię, czyli prażone ziarna smażone dodatkowo w melasie oraz atole – słodki napój, którego skład stanowią pieczone i zmielone ziarna zmieszane z wodą i syropem. W Peru z amarantusa wytwarza się piwo na bazie bollos, czyli prażone i mielone nasiona poddane fermentacji. W Gwatemalii popularną chichę robi się z sorgo i szafranu, w Indiach amarantus dodaje się do ryżu czy podaje smażone w cukrze jako laddos. W Nepalu danie z amarantusa to sattoo – mające postać kleiku. Roślina dodawana jest to znanych produktów takich, jak sałatki, chleb, pasztet, kotlety zbożowe, desery, wypieki. Na rynku coraz popularniejsze stają się produkty typu: wódka amarantusowa czy masło amarantusowe. Dla osób cierpiących na uczulenia pokarmowe dostępne są zamienniki z szafranu zastępujące nabiał (mleko, majonez).

Właściwości

Amarantus traktowany jako zboże może poszczycić się niebanalną ilością składników odżywczych, którą przewyższa inne popularne zboża. Bogactwo kwasów tłuszczowych sprawia, że amarantus reguluje biosyntezę cholesterolu, co w rezultacie zmniejsza ryzyko chorób serca, zapobiega chorobom układu krążenia i miażdżycy. Amarantus nie zawiera glutenu. Ma wysoką zawartość białka oraz skwalenu. Posiada żelazo, wapń, magnez, witaminy z grupy D, a także A, C, E. Jest bogaty w błonnik pokarmowy. L Badania potwierdzają tezę, że skrobia zawarta w ziarnach szarłatu miała drobną strukturę, co decyduje o jego lekkostrawności a co za tym idzie, szybciej dostarcza energię i energetyczności.. Amarantus może być spożywany przez osoby chore na anemię, hiperlipidemię, miażdżycę, cukrzycę, celiakię oraz choroby układu nerwowego czy krążenia.