Melisa

Jest to gatunek byliny z rodziny jasnotowatych znany również jako rojownik, pszczelnik, matecznik czy cytrynowe ziele. Roślina ta uprawiana jest na całym świecie, jednak dziko można ją spotkać głównie w Afryce Północnej, Europie Południowej oraz Azji. Powszechnie hoduje się melisę w ogrodach oraz w pobliżu pasiek.

Historia i pochodzenie

Melisę ceniono już w starożytności jako roślinę miododajną o leczniczych właściwościach. Słynny Paracelsus uważał melisę za życiodajny eliksir przywracający siły witalne organizmu. Nazwa „melissa” w języku greckim oznacza pszczołę, natomiast nazwa „rojownik” oznacza pszczelnik, w którym trzyma się pszczoły. Zapach melisy działał wabiąco na pszczoły, dlatego roślinę tę hodowano w pobliżu pasiek, a jej świeżymi liśćmi pocierano ule. Nazwa „karmelitańska dusza” powstała natomiast w XVII wieku, kiedy paryscy zakonnicy w tajemnicy wyrabiali z melisy wódkę. Stosowali ją na schorzenia typu: bóle brzucha, katar, migrena, podagra, duszności, histeria.

Zastosowanie

Melisę spożywa się w postaci naparu z suszonych liści. W zależności od danego schorzenia, stosuje się napary słabsze bądź mocniejsze. Jest zalecana również w postaci kąpieli oraz jako składnik ziołowych preparatów. Kąpiel z dodatkiem odwaru ze świeżych liści melisy działa oczyszczająco i odświeżająco na skórę. Łagodzi ukąszenia oraz reguluje pracę gruczołów łojowych skóry i skóry głowy. W celu oczyszczenia skóry twarzy można zastosować parówkę z dodatkiem kilku torebek melisy. Na ukąszenia owadów czy trudno gojące się rany można zastosować okłady z naparu z melisy. Olejku z melisy stosuje się do masażu w stanach napięcia nerwowego. Melisa to nie tylko roślina lecznicza, ale również jedna z powszechnie stosowanych w kuchni przypraw. Jej świeże liście używane są do przyprawiania sosów, mies czy do marynowania potraw. Stosuje się ją zamiennie z cytryną, ponieważ posiada podobny aromat. Liście melisy można dodawać do sałatek, zup, kanapek, gulaszów, faszerowania wieprzowiny, cielęciny, drobiu w postaci świeżej lub suszonej. Świetnie nadaje się do potraw z dodatkiem jajek, warzyw, do galaretek, dżemów, octów ziołowych. Melisą można doprawić napoje mleczne oraz podkreślić smak deserów, np. lodów. Z melisy można sporządzić nalewkę na białym winie albo dodać do ponczu czy napoju. Melisę wykorzystuje się do produkcji likierów Chartreuse lub Benedictine. Ze względu na swój cytrynowy aromat i zieloną barwę melisa nadaje się do drinków.

Właściwości

Melisę stosuje się jako zioło w różnych schorzeniach. W celach leczniczych wykorzystuje się liście, które zawierają olejki lotne, kwasy organiczne oraz garbniki. Z właściwości melisy powinny skorzystać osoby nerwowe, ponieważ ma działanie uspokajające oraz rozluźniające. Zaleca się ją w stanach wyczerpania nerwowego i ogólnego pobudzenia. Jest niezastąpiona przy bólach głowy, menstruacyjnych czy zaburzeniach układu trawiennego: wzdęciach, wiatrach, rozstroju żołądka, zaburzeniach funkcjonowania dróg żółciowych, trzustki. Łagodzi nudności, pobudza apetyt, łagodzi kolkę, leczy czerwonkę i zapalenie okrężnicy. Działa rozkurczowo na żołądek i jelita oraz likwiduje palpitacje serca. Melisę poleca się miesiączkującym kobietom cierpiącym na PSM, ponieważ łagodzi jego objawy: depresję, niecierpliwość, bezsenność. Dzięki zawartości taniny i kwasu fenolowego, melisa ma działanie antyseptyczne, przeciwdziała zakażeniom wirusowym i bakteryjnym. Z tego względu jest składnikiem maści zwalczających wirusa opryszczki. Melisa zawiera liczne polifenole działające przeciwnowotworowo. Zaleca się jej stosowanie przy nadczynności tarczycy. Ostatnie badania wykazują również lecznicze działanie melisy w przypadku choroby Alzheimera, ponieważ stwierdzono, że zioło wspomaga proces zapamiętywania. Roślina ma właściwości redukujące nadmiar flegmy, dlatego wykorzystuje się ją w leczeniu astmy, oskrzeli oraz męczącego kaszlu.