Dobra lodówka — ergonomia, konstrukcja, energooszczędność — część 1

Wykonanie

Inne (8)
Kalkulatory dietetyczne (3)
Kuchenne porady (5)
Przepisy kulinarne (89)
Mięso (39)
Drób (16)
Ryby i owoce morza (7)
Wieprzowina (18)
Wołowina (1)
Nabiał (21)
Napoje (1)
Pizza (6)
Posiłek (62)
Kolacja (7)
Obiad (24)
Obiadokolacja (6)
Podwieczorek (5)
Przekąska (7)
Śniadanie (14)
Produkty zbożowe (32)
Słodycze i desery (21)
Warzywa i Owoce (32)
Dla smartfonów
Zeska­nuj powyż­szy QR Code aby uzy­skać szybki dostęp do strony na swoim urzą­dze­niu mobil­nym.
Chmurka tagów
boczek bułka tarta cebula chleb cukier kryształ cukier trzcinowy cukier waniliowy i wanilinowy czosnek drożdże piekarnicze filet z kurczaka jaja i przetwory z jaj jogurt naturalny kakao kasza gryczana kiełbasa majonez makaron marchewka margaryna masło ekstra śmietankowe i klarowane miód pszczeli mleko mąka kukurydziana mąka pszenna mąka żytnia ogórki kiszone konserwowe i korniszony olej rzepakowy oliwa z oliwek otręby pszenne owsiane i ryżowe pestki dyni pieczarki białe cremini i portobello pomidor płatki orkiszowe płatki owsiane płatki pszenne rodzynki ryż parboiled sałata schab ser biały ser żółty siemię lniane twaróg ziemniaki śmietana i śmietanka
(Głosów: 1, wynik: 5 , 00 na 5)
Loading...
Na pew­nym eta­pie aran­ża­cji kuchni i wypo­sa­ża­nia jej w sprzęt AGD, sta­jemy przed trud­nym pyta­niem: czym powinna cha­rak­te­ry­zo­wać się dobra lodówka? Odpo­wiedź wydaje się nie­zręcz­nie oczy­wi­sta: dobra to taka, która będzie zaspo­ka­jać nasze potrzeby. Przyj­rzyjmy się więc z jakimi lodów­kami spo­tkamy się naj­czę­ściej.
Na początku sku­pimy się na omó­wie­niu roz­wią­zań kon­struk­cyj­nych lodó­wek, chłodziarko-zamrażarek i poznamy ich zasadę dzia­ła­nia. Osoby, które nie lubią roz­wa­żań tech­nicz­nych, śmiało mogą pomi­nąć tę część, choć prze­czy­ta­nie jej roz­wieje sporo wąt­pli­wo­ści.
Rodzaje chłodziarek
Głów­nym zada­niem chło­dzia­rek jest obni­że­nie tem­pe­ra­tury śro­do­wi­ska chło­dzo­nego, kosz­tem dopro­wa­dzo­nej ener­gii. Chło­dziarka — naj­zwy­czaj­niej w świe­cie — jest wypo­sa­żona w pompę cie­pła, która odbiera je od umiesz­czo­nych w komo­rze chłod­ni­czej pro­duk­tów i prze­nosi na zewnątrz (do pomiesz­cze­nia, w któ­rym stoi). To, czy tem­pe­ra­tura wewnątrz chło­dzo­nej prze­strzeni, będzie utrzy­my­wana na pozio­mie powy­żej czy poni­żej zera, odróż­nia lodówkę od zamra­żarki. Na rynku chło­dzia­rek sto­so­wa­nych w warun­kach domo­wych, naj­czę­ściej spo­ty­kamy się z trzema rodza­jami urzą­dzeń: absorp­cyj­nymi, sprę­żar­ko­wymi i ter­mo­elek­trycz­nymi. Każde z nich ma pewne wady i zalety, więc nadaje się do sto­so­wa­nia w dia­me­tral­nie nie­kiedy róż­nych warun­kach.
Chłodziarka absorpcyjna — na wojnę
Zasada działania chłodziarki absorpcyjnej
Chło­dziarka absorp­cyjna to nie­wielki kosz­ma­rek, jeśli cho­dzi o wytłu­ma­cze­nie zasady dzia­ła­nia. W urzą­dze­niach tego rodzaju, sto­so­wa­nych sze­roko w kam­pe­rach (RV — recre­atio­nal vehicle) i w nie­wiel­kich lodów­kach domo­wych, czyn­ni­kiem chłod­ni­czym jest amo­niak (NH 3). Gazem bio­rą­cymi udział w cyklu jest też wodór (H 2) i woda dejo­ni­zo­wana (H 2 O) jako ciecz (przez chwilę jako gaz). Nie muszę przy­po­mi­nać, że zarówno wodór, jak i amo­niak to gazy palne, a w mie­sza­ni­nach z powie­trzem (w nie­któ­rych stę­że­niach) — wybu­chowe. Jed­nak są one szczel­nie zamknięte w insta­la­cji lodówki, więc nie­bez­pie­czeń­stwo jest mini­malne. Poza tym zapach, a raczej fetor amo­niaku jest dosko­nale wyczu­walny już w nie­wiel­kich stę­że­niach, rzędu 25 ppm. Dla łatwiej­szego zro­zu­mie­nia jak to się wszystko prze­lewa i bul­go­cze — poni­żej rysu­nek.
Amo­niak jest dosko­nale roz­pusz­czalny w chłod­nej wodzie. Cały cykl roz­po­czyna się w desor­be­rze (war­niku), w któ­rym stę­żony roz­twór wodny amo­niaku jest pod­grze­wany (w jaki spo­sób — o tym póź­niej). Amo­niak wydziela się z wody amo­nia­kal­nej i ula­tuje jako gorący gaz do skra­pla­cza zaopa­trzo­nego w potężny radia­tor. Po dro­dze odzy­ski­wana jest też woda, bo nie chcemy, aby zna­la­zła się w tych czę­ściach insta­la­cji, w któ­rych tem­pe­ra­tura spada poni­żej punktu zama­rza­nia (ryzyko zapcha­nia insta­la­cji).
Skro­plony amo­niak w parow­niku, w oto­cze­niu wodoru, zaczyna inten­syw­nie paro­wać, pobie­ra­jąc cie­pło z wnę­trza komory chłod­ni­czej. Cza­sami wydziela się dwa parow­niki — jeden na zamra­żarkę, a drugi do chło­dze­nia wnę­trza lodówki. Dalej mie­sza­nina gazów NH 3 + H 2 tra­fia do absor­bera (w for­mie spi­ral­nej rury), w któ­rym amo­niak schła­dza się, roz­pusz­cza się w wodzie, a wodór jest zawra­cany do ujścia skra­pla­cza i do parow­nika.
Z absor­bera roz­twór wodny amo­niaku spływa do nie­wiel­kiego zbior­nika, dalej do desor­bera i cykl pracy się zamyka. Tak to mniej wię­cej wygląda. Gdzieś tam po dro­dze jest zawór bez­pie­czeń­stwa, dodat­kowe rurki, łączące wszystko z wszyst­kim, ale nie będziemy się nimi w tej chwili przej­mo­wać — istota dzia­ła­nia absorp­cyj­nego sys­temu chłod­ni­czego pozo­staje nie­zmienna, podob­nie jak jego pod­sta­wowa zaleta.
Zalety chłodziarki absorpcyjnej
Jak już pew­nie zauwa­ży­li­ście, w chło­dziarce absorp­cyj­nej nie ma agre­gatu, a więc nie ma rucho­mych ele­men­tów, które mogłyby się zepsuć. Jest to jedna z dwóch wiel­kich zalet tej kon­struk­cji, ponie­waż — nie­jako z defi­ni­cji — chło­dziarce absorp­cyj­nej nie grozi zuży­cie mecha­niczne (no, chyba że jakimś cudem obieg czyn­nika robo­czego ule­gnie roz­sz­czel­nie­niu). Lodówki tego typu są nie do zaje­cha­nia i potra­fią pra­co­wać po kil­ka­dzie­siąt lat.
Wspo­mi­na­li­śmy wcze­śniej o ogrze­wa­niu war­nika i tu wyła­nia się druga zaleta chło­dziarki absorp­cyj­nej. War­nik może być pod­grze­wany zarówno elek­trycz­nie (12–24-120–240 V), jak i gazowo — za pomocą nie­wiel­kiego pal­nika napę­dza­nego z butli LPG . Na upar­tego dałoby się go opa­lać węglem, drew­nem, spi­ry­tu­sem, ole­jem, czy co tam jesz­cze sobie wymy­ślimy — dla­tego w tytule napi­sa­łem, że lodówka absorp­cyjna nadaje się na wojnę. Albo przy­naj­mniej najazd zom­bia­ków.
Wady chłodziarki absorpcyjnej
Żeby nie było tak różowo, popu­larne chło­dziarki absorp­cyjne nie są urzą­dze­niami o jakiejś pora­ża­ją­cej spraw­no­ści. Pla­sują się gdzieś pomię­dzy chło­dziar­kami sprę­żar­ko­wymi a ter­mo­elek­trycz­nymi. Ponadto, jeśli doj­dzie do roz­sz­czel­nie­nia insta­la­cji, nikt przy zdro­wych zmy­słach nam tego nie nabije. Jak już było wspo­mniane wyżej, sto­so­wane są amo­niak i wodór (pod ciśnie­niem kil­ku­na­stu atm), gazy nie­przy­jemne ze względu na swoją pal­ność. Amo­niak do tego jest tok­syczny i po pro­stu śmier­dzi nie­mo­żeb­nie.
Chłodziarka sprężarkowa — do kuchni
Zasada działania chłodziarki sprężarkowej
Znana i lubiana chło­dziarka sprę­żar­kowa: urzą­dze­nie wystę­pu­jące w nie­mal każ­dym domu, w tej czy innej postaci. Czyn­ni­kiem chłod­ni­czym jest freon lub w now­szych mode­lach izo­bu­tan (R-600) lub 1 , 11 , 1,1 , 2-tetrafluoroetan (R-134a). Fre­ony są bez­pieczne, ale mają poten­cjał do nisz­cze­nia war­stwy ozo­no­wej, butan jest łatwo­palny, a tetra­flu­oro­etan w wyso­kich tem­pe­ra­tu­rach roz­kłada się do tok­sycz­nych gazów. Wybór jak mię­dzy dżumą, cho­lerą i Bóg wie czym jesz­cze. Tak czy ina­czej, R600 i R-134a stop­niowo wypie­rają fre­ony ze względu na eko­lo­gię.
Ser­cem chło­dziarki sprę­żar­ko­wej jest agre­gat, który na spo­dzie lodówki rado­śnie sobie ter­ko­cze (w wer­sji dla szczę­śliw­ców — zbyt­nio nie hała­suje) i mozol­nie prze­pom­po­wuje gazowy czyn­nik chłod­ni­czy (dla uprosz­cze­nia przyj­mijmy, że freon), zwięk­sza­jąc jed­no­cze­śnie jego ciśnie­nie. Czyn­nik chłod­ni­czy następ­nie tra­fia do skra­pla­cza — to ta zata­cza­jąca mean­dry rurka, wypo­sa­żona w ogromny, gorący radia­tor z tyłu lodówki. Cza­sami jest zabu­do­wana gdzieś z boku. Skro­plony, sprę­żony freon, przez filtr i rurkę kapi­larną prze­ci­ska się do parow­nika jed­no­cze­śnie czę­ściowo odpa­ro­wu­jąc i obni­ża­jąc swoje ciśnie­nie. Jest to nie­kiedy zwią­zane z wyda­wa­niem przez lodówkę orga­zmicz­nych jęków. W parow­niku czyn­nik chło­dzący już ostro wrze, pobie­ra­jąc rado­śnie spore ilo­ści cie­pła, które ocho­czo odda zaraz po prze­tło­cze­niu przez agre­gat do skra­pla­cza. Cykl się zamyka.
Zalety chłodziarki sprężarkowej
Chło­dziarka sprę­żar­kowa jest tania, pro­sta i bar­dzo efek­tywna, co znaj­duje odzwier­cie­dle­nie zarówno w cenie, jak i rachun­kach za prąd. Naprawa jest zazwy­czaj nie­skom­pli­ko­wana (o ile kon­struk­tor pomy­ślał o ser­wi­san­tach i nie zalał pianką wszyst­kiego i wszę­dzie). Regu­la­cja tem­pe­ra­tury jest bajecz­nie pro­sta: utrzy­ma­nie jej polega na włą­cza­niu i wyłą­cza­niu dopływu prądu do sil­niczka agre­gatu, nad czym czuwa ter­mo­stat. Agre­gat zawiera ruchome ele­menty, więc się dość szybko psuje… a nie… to zaleta dla pro­du­centa czę­ści zamien­nych
Wady chłodziarki sprężarkowej
Pod­sta­wową przy­pa­dło­ścią, na którą cier­pią chło­dziarki sprę­żar­kowe, jest agre­gat. Nie­stety posiada ele­menty mecha­niczne, więc — siłą rze­czy — zużywa się. To już nie te czasy, kiedy dobra lodówka potra­fiła pocho­dzić kil­ka­na­ście lat. Nie­rzadko słyszę/czytam, że teraz lodówki padają tuż po gwa­ran­cji, cho­ciaż — odpu­kać — nasza jesz­cze działa po kilku latach (pro­du­centa nie zdra­dzę).
O ile wymiana agre­gatu jest raczej bez­pro­ble­mowa, bar­dzo pro­ble­ma­tyczna i kosz­towna bywa naprawa nie­szczel­no­ści insta­la­cji, bo jest ona nie­kiedy — nomen omen — dość szczel­nie zalana poro­watą pianką. Pozo­staje wtedy kupić nową lodówkę lub chłodziarko-zamrażarkę.
Chłodziarka termoelektryczna — do samochodu
Zasada działania chłodziarki termoelektrycznej
Nie ma chyba prost­szego urzą­dze­nia chłod­ni­czego, niż chło­dziarka ter­mo­elek­tryczna. Zasad­ni­czo, jest to izo­la­cyjna skrzynka, w któ­rej ściance zain­sta­lo­wano ogniwo Pel­tiera, wraz z przy­le­głymi do jego powierzchni wydaj­nymi radia­to­rami. Czę­sto są one chło­dzone wymu­szo­nym prze­pły­wem powie­trza, gene­ro­wa­nym przez nie­wiel­kie wen­ty­la­torki, co z jed­nej strony uła­twia chło­dze­nie pro­mien­nika, a z dru­giej powo­duje “roz­pro­wa­dza­nie” chłodu rów­no­mier­nie po wnę­trzu lodówki. Po dopro­wa­dze­niu prądu sta­łego do modułu Pel­tiera zaczyna on prze­pom­po­wy­wać cie­pło z wnę­trza lodówki, na zewnątrz. Uzy­sku­jemy w ten spo­sób efekt chło­dze­nia.
Samo ogniwo Pel­tiera jest ele­men­tem ceramiczno-półprzewodnikowym. Składa się z dwóch ter­mo­prze­wo­dzą­cych, cera­micz­nych pły­tek, pomię­dzy któ­rymi umiesz­czone są połą­czone w sze­reg (dzięki cien­ko­war­stwo­wym, mie­dzia­nym ścież­kom), naprze­mien­nie (pod wzglę­dem typu prze­wod­nic­twa p i n) uło­żone pół­prze­wod­ni­kowe pro­sto­pa­dło­ściany, wyko­nane z tel­lurku bizmutu domiesz­ko­wa­nego anty­mo­nem i sele­nem .
Zalety chłodziarki termoelektrycznej
Główną zaletą jest pro­stota, zwar­tość i trwa­łość kon­struk­cji . Nie ma tu współ­pra­cu­ją­cych ele­men­tów mecha­nicz­nych, a więc nie ma co się zetrzeć czy zła­mać. Chło­dziarki ter­mo­elek­tryczne są sze­roko sto­so­wane jako nie­wiel­kie lodówki samo­cho­dowe, gdyż są nie­by­wale odporne na wibra­cje i uszko­dze­nia mecha­niczne. Chło­dziarkę tego typu na prawdę trudno jest zepsuć.
Wady chłodziarki termoelektrycznej
Zdol­ność modułu Pel­tiera do prze­pom­po­wy­wa­nia cie­pła oto­cze­nia jest wię­cej niż marna, bo oprócz cie­pła zewnętrz­nego musi prze­pchać cie­pło Joule’a, które sam wytwa­rza. Lodówka samo­cho­dowa pobiera mnó­stwo ener­gii w sto­sunku do moż­li­wo­ści, które ofe­ruje: mizer­nej spraw­no­ści i nie­wiel­kiej obję­to­ści.
Zamiast podsumowania
… będzie tabelka.
Para­metr Rodzaj chło­dziarki
absorp­cyjna sprę­żar­kowa ter­mo­elek­tryczna
Róż­no­rod­ność ++ +++ +
Pojem­ność ++ +++ +
Efek­tyw­ność ener­ge­tyczna ++ +++ +
Trwa­łość kon­struk­cji ++ + +++
Łatwość naprawy + ++ +++
Mam nadzieję, że wszystko jest w miarę zro­zu­miałe. Jeśli macie jakieś wąt­pli­wo­ści, pyta­nia lub po pro­stu chce­cie się podzie­lić swo­imi spo­strze­że­niami, to zapra­szam do zosta­wie­nia komen­ta­rza. A w następ­nym arty­kule zapo­znamy się z budową i funk­cjo­nal­no­ścią lodó­wek.
Inni trafili tutaj szukając
budowa lodówko zamra­żarki
lodowka amo­nia­kalna
Zobacz podobne przepisy
‹ Papryka faszerowana mięsem mielonym z ryżem