Dieta w chorobach nowotworowych

Wykonanie

Opis:
Odpowiednie żywienie nie tylko może nas uchronić przed chorobą nowotworową, ale odgrywa również dużą rolę we wspomaganiu jej leczenia.
Choroby nowotworowe w dalszym ciągu pozostają drugą po chorobach układu krążenia przyczyną zgonów w naszym kraju. W świadomości większości Polaków zakorzeniony jest pogląd, że głównymi przyczynami rozwoju nowotworów jest nałóg palenia papierosów i skłonności genetyczne. Nie jest to jednak do końca prawda. Większość badań wskazuje, że tylko około 20% nowotworów ma uwarunkowania genetyczne i inne wewnątrzustrojowe, a 30% jest spowodowane paleniem tytoniu. Czynniki żywieniowe natomiast są przyczyną aż 35% nowotworów, a więc zwiększają ryzyko zachorowania w podobnym stopniu jak palenie tytoniu. Statystyka dotycząca zachorowalności w naszym kraju na nowotwory jest zatrważająca. Rocznie wykrywa się chorobę nowotworową aż u 110 tysięcy Polaków, a około 75 tysięcy z ich powodu umiera.
Na taki stan rzeczy wpłynęły w dużym stopniu zmiany w stylu życia. Nasz dzisiejszy tryb życia cechuje mała aktywność fizyczna - przyzwyczailiśmy się bowiem do korzystania ze środków transportu i pracy wymagającej mniejszego wysiłku fizycznego. Jednocześnie nie mamy czasu na przyrządzanie pełnowartościowych posiłków, korzystamy więc z łatwego dostępu do wysoko przetworzonej żywności.
Jak zapobiegać
Przede wszystkim należy:
o zmniejszyć ilości tłuszczu w diecie do ilości nie większej niż 30% udziału kalorycznego,
o wystrzegać się nadwagi i otyłości,
o dbać o jakość żywności przez unikanie spożywania spleśniałych i przypalonych produktów (podczas przyrządzania potraw lepiej stosować niskie temperatury obróbki cieplnej).
Skutki choroby
Choroba nowotworowa powoduje zaburzenie funkcjonowania całego organizmu. Mogą występować stany niedożywienia na skutek nierzadkiej utraty łaknienia. Jeżeli choroba nowotworowa jest związana z przewodem pokarmowym, niedożywienie może być spowodowane trudnością w przyjmowaniu pokarmów, jak również znacznym upośledzeniem wchłaniania składników odżywczych. Samo leczenie również może pogłębiać stan niedożywienia, zwłaszcza chemioterapia. Ubocznymi skutkami chemioterapii są zaburzenia pracy przewodu pokarmowego, a więc wymioty, biegunki oraz krwawienia.
Kolejnym niekorzystnym objawem jest zmiana odczuwania smaku i zapachu. Problemem staje się wtedy przygotowanie takich posiłków, które by chorym smakowały. Zaburzenia metaboliczne występujące w chorobie nowotworowej upośledzają przemiany białek, tłuszczów, węglowodanów i składników mineralnych. Konsekwencją tego są zmiany w gospodarce hormonalnej.
Wpływ żywienia
Właściwe żywienie nie tylko pozwala na pokrycie zapotrzebowania na wszystkie składniki odżywcze, które jest zazwyczaj większe niż u zdrowych ludzi, ale również poprawia stan ogólny chorego. Ma to zwłaszcza ogromne znaczenie w przypadku stosowania chemio- i radioterapii, które znacznie zmniejszają odporność organizmu. Dobry ogólny stan pacjenta zwiększa również szansę powodzenia leczenia chirurgicznego.
Najważniejsze zasady diety
Dieta w chorobie nowotworowej jest wysokoenergetyczna i wysokobiałkowa. Przy układaniu jadłospisu należy zadbać o to, żeby znalazły się produkty będące źródłem pełnowartościowego białka, takie jak chude mięso (kurczak, królik, młoda wołowina, cielęcina), chude ryby, jaja, twarożek.
Do przyrządzania potraw powinny być dobierane surowce najwyższej jakości i jak najświeższe.
Korzystne efekty daje przestrzeganie zasad diety łatwo strawnej.
Zalecane sposoby obróbki termicznej to gotowanie, gotowanie na parze, pieczenie w folii aluminiowej, pieczenie na ruszcie.
Do zagęszczania sosów i zup lepiej używać mąki i mleka niż zasmażek i śmietany.
Należy unikać warzyw strączkowych oraz wszystkich innych produktów, które mogą powodować kłopoty ze strony przewodu pokarmowego.
Niezmiernie ważna jest odpowiednia podaż witamin i składników mineralnych. Najlepszym ich źródłem są warzywa i owoce. Jednak pod względem wartości odżywczej znacznie różnią się one między sobą.
Aby ułatwić układanie jadłospisu, podzielono je na trzy grupy:
1. Warzywa i owoce będące dobrym źródłem witaminy C (pomidory, kalafiory, owoce jagodowe, porzeczki, maliny, truskawki, cytrusy).
2. Warzywa będące dobrym źródłem beta-karotenu (marchew, dynia, boćwina, sałata, szpinak, strączki fasoli).
3. Pozostałe warzywa i owoce (buraki, pory, pietruszka, jabłka, banany, brzoskwinie, winogrona, wiśnie).
Jadłospis powinien być tak ułożony, aby w ciągu dnia chory spożywał warzywa i owoce ze wszystkich grup i nie mniej niż 0,5 kg dziennie, ponieważ są także niezastąpionym źródłem antyoksydantów chroniących przed rozwojem nowotworów. Dostarczają również błonnika pokarmowego, którego dziennie powinniśmy spożywać nie mniej niż 35g. Jego dobrym źródłem są kasze, ciemne makarony, pieczywo razowe.
W przypadku nowotworów przewodu pokarmowego, np. nowotworu żołądka, często konieczne jest podawanie warzyw i owoców w postaci puree, przecierów lub kisielów i galaretek. Dieta powinna zawierać wtedy małą ilość błonnika pokarmowego. Dlatego należy w miarę możliwości wybierać młode, delikatne warzywa, usuwać pestki i skórki oraz wykluczyć z jadłospisu warzywa, które zawierają dużo włókna, takie jak kapusta i seler.
Nowotwory nie związane z przewodem pokarmowym nie wymagają tego rodzaju ograniczeń: warzywa i owoce powinny być podawane głównie w postaci surowej.
Powinno się jeść posiłki małe objętościowo przynajmniej 5 razy dziennie.
Niezmiernie ważny jest sposób podawania posiłków. Należy je w jak największym stopniu urozmaicać i atrakcyjnie podawać. Posiłki monotonne i niesmaczne mogą prowadzić do obniżenia łaknienia, które i tak najczęściej jest już upośledzone, lub po prostu do niezjadania posiłków przez chorego.
W przypadku niektórych nowotworów, takich jak nowotwór sutka i trzonu macicy, po zakończeniu leczenia konieczne jest, jeśli kobieta cierpi na nadwagę, zastosowanie diety odchudzającej. Stwierdzono bowiem, że otyłość w znacznym stopniu zwiększa ryzyko rozwoju tych nowotworów. Dieta odchudzająca powinna być stosowana pod kierunkiem lekarza i nie może prowadzić do niedoboru składników odżywczych w organizmie.