Amoniaczki z boru

Wykonanie

Dzisiaj prezentuję amoniaczki jako przykład kuchni podkarpackiej, choć jest to regionalny wypiek, który nie jest typowy tylko dla jednego regionu. Znany jest w wielu częściach Polski, choć składniki i ich proporcje nieco się różnią. Zresztą różnią się nie tylko w różnych częściach kraju, ale też w obrębie jednego regionu bywają nieco inne. Główne składniki amoniaczków to mąka pszenna, jajka, śmietana, cukier, amoniak (kwaśny węglan amonu) i tłuszcz. I właśnie w tym tłuszczu, zarówno w jego rodzajach, jak i proporcjach, tkwią największe różnice. W „Wielkiej księdze tradycji kulinarnych województwa podkarpackiego” znaleźć można aż 8 przepisów na amoniaczki, pochodzących od gospodyń od północy aż po południe Podkarpacia. W 2 z tych przepisów jedyny tłuszcz stanowi margaryna, w jednym przepisie z okolic Przemyśla amoniaczki przygotowywane są na smalcu, natomiast pozostałe 5 przepisów zaleca użycie i margaryny i smalcu, choć w różnych proporcjach. Widywałam również przepisy na amoniaczki z dodatkiem masła.
Przygotowując swoje amoniaczki wybrałam przepis z okolic Boru Głogowskiego (Głogów Małopolski, kilkanaście km na północ od Rzeszowa). Ciasteczka wyszły pyszne – leciutkie, kruche i delikatne. Nic dziwnego, że są tak popularne, a dzieci trudno od nich odgonić. Na dodatek wyrabianie tego ciasta to czysta przyjemność. Jest tak plastyczne i podatne, że aż trudno uwierzyć. Pięknie się wałkuje i w ogóle się nie rwie.
Jedyna wada amoniaczków, to zapach amoniaku, który unosi się w kuchni w trakcie pieczenia. Czułam się jakbym siedziała w salonie fryzjerskim, a ktoś obok mnie miał robioną mocną trwałą :) To przypomniało mi dzieciństwo, kiedy z koleżanką przesiadywałam w salonie fryzjerskim jej mamy. Na szczęście zanim ciastka wystygną amoniak wyparowuje i staje się tylko wspomnieniem.
Składniki na około 60 sztuk:
500 g mąki pszennej
1 jajko
2 żółtka i 2 białka oddzielone
180 ml śmietany
40 g margaryny
100 g smalcu
1,5 łyżeczki amoniaku
5 łyżek cukru do ciasta
2/3 szklanki cukru do oprószenia
Mąkę przesiewamy do dużej miski i siekamy ze smalcem i margaryną. Jedno całe jajko i 2 żółtka ubijamy trzepaczką z 5 łyżkami cukru. Śmietanę mieszamy z amoniakiem. Masę jajeczną i śmietanę dodajemy do mąki i wyrabiamy ciasto. Rozwałkowujemy na grubość około 2- 3 milimetry i foremką lub radełkiem wycinamy ciasteczka.
Dwa białka roztrzepujemy widelcem i smarujemy nimi jedną stronę ciastek, które następnie maczamy w cukrze. Ciastka układamy na blaszce wyłożonej papierem do pieczenia. Odstępy nie muszą być duże, ponieważ ciastka rosną w górę, nie w bok.
Amoniaczki pieczemy w piekarniku nagrzanym do 175 stopni C (grzałka góra-dół). Długość pieczenia zależy od grubości ciastek. Powinny być jasnozłote. U mnie zajęło to około 12-14 minut. Ciastka studzimy, żeby aromat amoniaku wywietrzał.
Więcej dań kuchni podkarpackiej znajdziecie TUTAJ
Amoniaczki znalazły się na Liście potraw regionalnych. Zarejestrowane na niej "amoniaczki" z województwa kujawsko-pomorskiego, "amoniaczki - ciasteczka na niedzielę" z województwa pomorskiego oraz "amoniaczki korniaktowskie" z województwa podkarpackiego.