Wykonanie
Skoro kulinarną historię dyni na stołach różnych
krajów świata mamy już za sobą, czas zajrzeć do
polskich źródeł.
Dynia była w Polsce raczej traktowana jako warzywo charakterystyczne dla kuchni warstw uboższych, ale jadali ją również dobrze urodzeni. Większość pierwszych wzmianek o jej zastosowaniu nie pochodzi z książek kucharskich, ale tekstów botanicznych lub tych poświęconych ziołolecznictwu. Botanik, zielarz i lekarz Marcin z Urzędowa (ok. 1500 – 1573), autor pracy Herbarz Polski to jest o przyrodzeniu
ziół i drzew rozmaitych i inszych rzeczy do lekarstw należących księgi dwoje pisał, iż
dynia jest rośliną bardzo dobrze wpływającą na żołądek. Wspomniał, że do jedzenia najbardziej nadają się te mniejsze i długie, zaś jako naczynia dobrze sprawdzają się duże oraz okrągłe okazy.Szymon Syreński (Syreniusz) (1540 – 1611) lekarz, botanik oraz autor opasłej publikacji pod tytułem Zielnik herbarzem z
języka łacińskiego zowią, to iest opisanie własne imion, kształtu, przyrodzenia, skutków y mocy
ziół wszelakich… osobom cierpiącym na gorączkę, ale także zdrowym polecał zupę z dyni z
mlekiem,
szafranem,
cynamonem, odrobiną
pieprzu,
cukru oraz
rodzynek. Wspominał również o wersjach polewki z
serem, doprawionych
agrestem czy nawet na wywarze mięsnym. Syreniusz pisał też o dyni smażonej na
maśle czy
oliwie, którą przed smażeniem obtaczano w
mące pszennej.W drugiej wydanej w Polsce (i zachowanej) książce kulinarnej pt. Kucharz doskonały (1783 r.) Wojciecha Wielądki, której pierwsze wydanie było tłumaczeniem francuskiej publikacji La cuisinière bourgeoise z 1672 roku, znajdziemy przepisy: na zupę z
mlekiem,
masłem i
cukrem oraz
dynię duszoną z
masłem,
cebulą,
pietruszką zaprawioną
żółtkami.Przyrodnik Jan Krzysztof Kluk (1739 – 1796) w dziele Dykcyonarz roślinny, w którym podług układu Linneusza są opisane rośliny nietylko
kraiowe dzikie, pożyteczne, albo szkodliwe… skrytykował dania kuchni wiejskiej z dodatkiem dyni ze względu na to, że były zbyt mocno przyprawiane i powodowały wzdęcia. Jednocześnie wspomniał o kluseczka
dyniowych z dodatkiem
mąki pszennej oraz
pietruszki,
chlebie dyniowym czy „torcie dyniowym” robionym z ugotowanego miąższu dyni utartego z
pieprzem,
imbirem, startym
pszennym chlebem oraz
jajami.
Dynia pojawiała się również w publikacjach z początku XX wieku. Szczególnie cenionym przysmakiem była na Śląsku Cieszyńskim. Publikacja Nasza kuchnia Walburgi Fójcikowej z 1927 zawiera np. przepis na
dynię w
winie.Dziś
dynia i potrawy z niej dość często goszczą na
polskich stołach. Chętnie sięgamy po sprawdzone swojskie receptury, jak i kuchnie fushion, w której pomarańczowa dama występuje w towarzystwie
sosu sojowego,
mleczka kokosowego czy innych orientalnych ingrediencji.
Podobne wpisySekrety kuchmistrzowskie i konkurs
Mięsa i
ryby na szlacheckim
stoleSpecjały ze szlacheckiego stołu
okiem Stanisława Czernieckiego
Kalafior smażony na
maśle z
młodą marchwiąSekrety rodzinne – pierogi ruskie